Ücret Yönetimi ve İş Değerleme

İş gören ile işletme arasındaki ilişkinin, dolayısıyla çalışma hayatının en önemli kavramı ücrettir.

İşletme, kendisine işgücü ile katkıda bulunan işgörene bu katkılarının karşılığı olarak bir ücret öder.
Ücret; emeği karşılığında çalışan insanların gelirini ve yaşam düzeyini, önemli bir maliyet unsuru olarak sanayinin gelişimini ve toplumdaki sosyal adaletin gerçekleşme derecesini gösteren bir ölçüt olarak ulusal gelirin  dağılışını, dolayısıyla ekonomik ve toplumsalyaşamı her yönüyle etkilemektedir. Ücret,aynı zamanda, çalışana statü ve saygınlık da kazandırmaktadır. Bu nedenlerden dolayı ücret yönetimi, hem işletme hem de çalışan açısından çok önemlidir.
Ücret, çalışan kadar işletme için de çok önemli bir kavramdır. Çalışan için hayatını devam ettirecek, hatta belki de tek geçim kaynağı olan ücret, işletme için bir maliyet unsuru anlamındadır. Bu nedenle, ücretleme sürecinin üzerinde titizlikle durulması gerekir ve bu sürece, yani çalışana ödenecek parayla
ilgili çalışmalara, ücret yönetimi denir. Genel anlamıyla ücret yönetiminin amacı; işletme içindeki ücret düzeylerini ve ücret yapısını oluşturup buna uygun olarak, çalışanlara ödenecek ücretleri belirlemektir.
İnsan kaynakları yönetimi fonksiyonlarının en önemlisi olan ücretleme sürecinin işletme ve genel piyasa işleyişlerine uygun olması için dayandırılması gereken bazı ilkeler şunlardır:

• Yapılan işin ve işi yapan çalışanın kapasiteleri belirlenerek, işlerin değerlerine uygun olarak, eşit işe eşit ücret ödenmelidir.
• Ücret, çalışanın yaşam düzeyini düşürmeyecek ve işletme maliyetlerini aşırı derecede artırmayacak kadar ölçülü ve dengeli olmalıdır.
• İşletmenin bulunduğu bölgedeki ve sektördeki ücretlerle uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.
• Beyaz yakalılarla mavi yakalılar arasında sınıf farkı yaratmayacak bir ücret politikası izlenmelidir.
• Ücrette, yakınlık ya da düşmanlık gibi duygularla artma ya da azalma olması önlenmeli; ücret ödemeleri, tarafsızlık ilkesinden ödün verilmeden ve huzursuzluğa neden olmadan yapılmalıdır.
• Çalışanlar, işletmedeki ücret yönetim sistemi hakkında anlaşılır şekilde bilgilendirilmelidir.
• Ücret politikası, değişen koşullara uyum sağlayabilecek kadar esnek ve işletmenin hiyerarşik yapısına uygun bir yapıda olmalıdır.
• Bilimsel yöntemlerle hesaplanan ücret düzeyleri ve uygulanma zamanları üzerinde taraflarca uzlaşma sağlanmalıdır.
• İş görme standartları belirlenerek personel giderleri denetlenmeli ve standart birim maliyete bağlı olarak ücretlerin genel giderler içindeki yeri belirlenmelidir.

İş Değerlemesi
Günümüzde, ücret sistemlerinin temeli olarak nitelendirilen bir süreçtir. İşletmelerin ücret düzeyleri arasındaki farkları ve tutarlı bir ücret politikası için işe göre ücreti belirlemek amacıyla işlerin beceri, çaba, sorumluluk, eğitim ve iş koşulları gibi faktörler açısından birbirlerine göre güçlüklerinin ve önemlerinin belli bir sistematik içerisinde karşılaştırılarak,sıralanarak ya da puanlanarak göreceli değerlerinin saptanması ve bu verilere dayanarak işletmenin ücretyönetimi kurallarının belirlenmesidir.

İş değerlemenin ana prensibi; daha çok yetkinlik, sorumluluk ve görev gerektiren işlerin, bu niteliklerin göreceli olarak daha azını gerektiren işlerden daha çok ücreti hak etmesi ve çalışan kişinin, işin gereklerine göre değerlendirilmesidir.

İş Değerleme Danışmanlığı Kapsamı
Ön Hazırlık Aşaması:

• Değerlemenin amacının belirlenmesi,
• Değerleme çalışmalarını yapacakların ve değerlemeye alınacakların belirlenmesi,
• Değerlenecek iş gruplarının belirlenmesi,
• Kullanılacak faktörlerin ve değerleme yönteminin belirlenmesi,
• Kullanılacak faktörlerin tanımlanması,
• Faktörlerin derecelere ayrılması ve derece tanımlarının yapılması,
• Faktör puanlarının belirlenmesi.

İşlerin İncelenmesi:

• İş analizlerinin yapılması,
• İş tanımları ve iş gereklerinin hazırlanması,
• İşlerin Faktör-Puan iş değerleme yöntemiyle değerlemesinin yapılması.

Değerleme Sonuçlarının Düzenlenmesi:

• Yapılan çalışmaların sonucuna göre her işin değerinin saptanması,
• İş yapısının oluşturulması,
• Değerlemenin yapılma amacına uygun olarak sonuçların kullanılması,
• Sistemin standart hale getirilmesi için “Ücret yönetimi prosedürünün” hazırlanması.